Arbeidsdeal: nieuwe regeling voor platformeconomie is een feit

Werknemer of zelfstandige?

In de sector heerst al langer heel wat twijfel: zijn personen die opdrachten uitvoeren voor platformen (schijn)zelfstandigen of werknemers? Met de arbeidsdeal wil de regering duidelijkheid scheppen en platformwerkers meer rechtszekerheid bieden. Ze doet dat aan de hand van acht criteria, die de aard van de arbeidsrelatie bepalen.

Het gaat om de volgende criteria:

1° de platformexploitant kan exclusiviteit eisen met betrekking tot zijn werkterrein; 

2° de platformexploitant kan een mechanisme van geolokalisering gebruiken voor andere doeleinden dan de goede werking van zijn basisdiensten; 

3° de platformexploitant kan de vrijheid inperken van de platformwerker in de manier waarop het werk wordt uitgevoerd ; 

4° de platformexploitant kan het inkomensniveau van een platformwerker beperken, in het bijzonder door uurtarieven te betalen en/of door het recht van een individu te beperken om werkaanbiedingen te weigeren op basis van het aangeboden tarief en/of door het individu niet toe te staan de prijs van de dienst te bepalen. Collectieve overeenkomsten met erkende werknemersorganisaties zijn van deze clausule uitgesloten;  

5° met uitsluiting van wettelijke bepalingen, met name inzake gezondheid en veiligheid, die van toepassing zijn op gebruikers, klanten of werknemers zelf kan de platformexploitant van een platformwerker eisen dat hij zich houdt aan dwingende voorschriften inzake voorkomen, gedrag ten aanzien van de afnemer van de dienst of de uitvoering van het werk;   

6° de platformexploitant kan de prioritering bepalen van toekomstige werkaanbiedingen en/of het bedrag dat voor een opdracht wordt geboden en/of de bepaling van de rangschikking door gebruik te maken van de verzamelde informatie en door de uitvoering van de prestatie door de platformwerkers, met uitsluiting van het resultaat van deze prestatie, met name met elektronische middelen te controleren;  

7° de platformexploitant kan, eventueel onder meer door middel van sancties, de vrijheid van  organisatie van het werk inperken, in het bijzonder de vrijheid om zijn werkuren of zijn afwezigheidsperiodes zelf te kiezen, om taken te aanvaarden of te weigeren of om een beroep te doen op onderaannemers of vervangers, behalve wanneer in dit laatste geval de wet de mogelijkheid om een beroep te doen op onderaannemers uitdrukkelijk beperkt;  

8° de platformexploitant kan de mogelijkheid voor de platformwerker inperken om buiten het platform een klantenbestand op te bouwen of om werkzaamheden voor een derde te verrichten. 

Weerlegbaar vermoeden van werknemerschap

Concreet is er voortaan een weerlegbaar vermoeden van werknemerschap: als drie van de acht criteria vervuld zijn, of als twee van de laatste vijf criteria vervuld zijn, is er een weerlegbaar vermoeden dat het om werknemers gaat, en niet om zelfstandigen. Het digitale platform waarvoor ze werken moet dan de rol van werkgever opnemen én de bijbehorende verplichtingen vervullen.  

Het vermoeden van een arbeidsrelatie kan weerlegd worden op basis van de algemene criteria uit de Arbeidsrelatiewet. Deze regels zijn op 1 januari 2023 in werking getreden.

Ongevallenverzekering voor alle medewerkers

Personen die als werknemer diensten leveren voor het digitaal platform zijn gedekt door een arbeidsongevallenverzekering. Nieuw is de verplichting om voor alle medewerkers, dus ook voor de zelfstandigen, een verzekering af te sluiten voor de schade die ze kunnen oplopen tijdens het uitvoeren van hun job.

Een koninklijk besluit moet de minimumgarantievoorwaarden van deze verzekering nog bepalen, dus deze regelgeving is momenteel nog niet van kracht. Liantis informeert je van zodra er meer informatie beschikbaar is.