Liantis en UNIZO samen in de bres tegen ondernemers-stress

Maggie De Block (federaal minister Volksgezondheid): “We willen in dit project zowel aandacht voor het geestelijk welzijn van de ondernemer als van zijn medewerkers, want in een kmo hangt dat nauw samen: als een werknemer uitvalt, wie gaat er dan inspringen om het werk te doen? Ofwel zijn collega’s die het er moeten bijnemen, of in veel gevallen zijn werkgever, de zelfstandige zelf."

"Of je het nu burn-out noemt, of zoals vroeger overbelasting of oververmoeidheid, bij 1 op 3 werknemers die langdurig thuis zitten is een psychische aandoening de oorzaak. Volgens de statistieken lopen zij meer risico op burn-out dan ondernemers. Bij ondernemers tellen we maar 2,5% langdurig zieken, bij werknemers is dat 12,6%. Als je zelf je agenda kunt bepalen, zelf veel voldoening hebt van je werk, is dat inderdaad een groot pluspunt, maar dat betekent niet dat ondernemers er immuun voor zouden zijn."

"Nog een verschil: burn-out heeft vaak ook met andere factoren dan werk te maken, maar werknemers die bijvoorbeeld kampen met familiale problemen kunnen makkelijker de schuld voor hun burn-out leggen bij de werkdruk, of bij hun baas. Maar die baas zelf kan het niet doorschuiven.”

Angst om uit te vallen

Danny Van Assche (gedelegeerd bestuurder UNIZO): “Voor een ondernemer is er altijd het besef: ‘ik mag hier niet uitvallen’. En als er signalen komen dat het raderwerk niet meer zo best draait, verhoogt dat alleen maar de stress en de paniek: wat als ik de zaak moet sluiten, als ik geen inkomen meer heb? Wie kan mij vervangen, wat gaat dat kosten? Kan ik mijn werknemers aan de slag houden? Want die betrokkenheid met zijn mensen is groter dan in een groot bedrijf.”

Philip Van Eeckhoute (gedelegeerd bestuurder Liantis): “Het probleem bij groeiende kmo’s is dat ze net nog te klein zijn om groot te zijn en al te groot om nog klein te zijn: er werken pakweg twintig mensen, maar er is geen hr-manager, geen CFO, geen aankoper, geen salesmanager … Het komt allemaal op ‘den baas’ terecht, die niemand heeft om te kunnen delegeren. Dan neemt de druk toe."

Philip Van Eeckhoute: "En stel dat je niet helemaal tevreden bent over die werknemer, die telkens weer te laat komt, ga je dat in het evaluatiegesprek nog durven zeggen, in tijden van een zeer krappe arbeidsmarkt? Misschien stapt die wel op en dan ben je nog slechter af … alweer stress. Vorige week hoorde ik nog van een aannemer dat een van zijn beste stielmannen doodleuk kwam vragen: ‘ik word zelfstandig, kan ik dan ook voor u blijven werken of word jij dan klant van mij?“

Druk uit verschillende hoeken

Danny Van Assche: “Een niet te onderschatten bron van stress blijft de administratieve rompslomp, die absoluut niet minder is geworden. Misschien is de beste remedie tegen burn-out bij zelfstandigen wel de afbouw van de papierwinkel. Ze zijn voortdurend bang om dingen fout te doen of te vergeten, bang om bij een controle tegen de lamp te lopen."

"Er zijn de torenhoge mobiliteitsproblemen die om oplossingen vragen en er is vooral de enorme snelheid van verandering, zoals de digitale omschakeling. Dat gaat verder dan dag en nacht geconnecteerd en beschikbaar voor je klanten te zijn. We zijn ook allemaal continu online bezig met onze hersenen te overprikkelen, op de bus, op het toilet ... We bouwen geen rustmomenten meer in. Werknemers nemen geen pauze, ze boeken liever online hun vakantie of een concert. Maar aan een zelfstandige is het nog moeilijker om uit te leggen dat hij die rustpunten moet nemen, dat ‘Rust rendeert’ of dat het anders grondig fout zal gaan. Een specifieke aanpak is dus zeker geen luxe.”

Maggie De Block: “In een eerste fase willen we bewust maken rond stress en burn-out. De tweede stap is secundaire preventie: als de tekenen zich voordoen, tijdig aan de noodrem trekken, en informeren wat de remedies zijn. De derde stap is begeleiding: als het je toch overkomt, hoe raak je weer uit de put? In elk van die fases willen we de drempel verlagen naar advies, hulp en begeleiding.”

Philip Van Eeckhoute: “Die schroom om hulp te zoeken is bij zelfstandigen hoger dan bij werknemers. Ze komen pas af als ze al in het rood staan. Wij moeten ondernemers leren dat ze niet permanent beschikbaar kunnen zijn. Wie op zaterdag om 17u een sms krijgt van een klant, kan op twee manieren reageren: er meteen op ingaan, of maandagmorgen antwoorden als de vraag niet écht dringend is. Een ‘veerkrachtige zelfstandige’ moet leren om soms ‘nee’ te zeggen.”

Maggie De Block: “Voor elk van de drie fases moeten er checklists, infosessies, workshops, ontbijtvergaderingen, webinars, coachingsessies,... ontwikkeld worden. Na een jaar kijken we of we de doelgroep bereiken en welke aanpak het best werkt. Zo willen we een steeds bredere expertise ontwikkelen. En op dat punt is de samenwerking met UNIZO en Liantis zeker een meerwaarde.”

Ruim netwerk

Philip Van Eeckhoute: "Bedrijven hébben een beleid rond welzijn en preventie naar hun medewerkers, waar vragenlijsten, burn-outsurvey’s, selfscans over welzijn worden ingevuld, waar artsen, psychologen en ergonomen voor ingezet worden. Maar aan een zelfstandige wordt nooit gevraagd zo’n lijst in te vullen over ‘hoe voel jij je eigenlijk?’ Dat is net wat we met dit project wel willen doen. Samen met UNIZO beschikken we over een enorm netwerk met 196.000 aangesloten zelfstandigen en ruim 60.000 werkgevers. We zijn het best geplaatst om een massa ondernemers te bereiken.” 

Danny Van Assche: “We moeten ondernemers ervan overtuigen dat investeren in het geestelijk welzijn van zowel henzelf als hun medewerkers geen ‘zotte kosten’ zijn. Dat psychologen, ergonomen enzovoort, die op hun werkvloer aan risicobeheersing komen doen, er wel degelijk voor zorgen dat hun mensen beter gaan werken, dat er minder uitval zal zijn. Echte preventie betaalt zichzelf terug.”