Vlaamse aannemers moeten strenger optreden tegen illegale tewerkstelling van buitenlandse werknemers vanaf 1 januari 2026

Wanneer een onderaannemer op een illegale manier buitenlandse werknemers tewerkstelt, dan is ook de aannemer daarvoor aansprakelijk.  

Is er een keten van onderaannemers, dan geldt die aansprakelijkheid ook voor de ‘intermediaire aannemer(s)’, bijvoorbeeld de onderaannemer die een beroep doet op een onder-onderaannemer. 

5 minuten leestijd 08 januari 2025

Uitzondering: schriftelijke verklaring

De wetgever voorziet echter een mogelijkheid om de aansprakelijkheid te beperken. Zijn de aannemer en de intermediaire aannemer in het bezit van een schriftelijke verklaring waarin hun rechtstreekse onderaannemer bevestigt dat hij geen illegaal verblijvende onderdanen van derde landen tewerkstelt en zal tewerkstellen (*), dan zullen zij niet gestraft worden. 

(*) Vanaf 1 januari 2026 wordt dit uitgebreid met de woorden ‘of een zelfstandige activiteit uitoefent zonder toegelaten of gemachtigd te zijn tot een verblijf van meer dan 3 maanden of tot vestiging in België’. 

Deze uitzondering geldt niet als de aannemer en de intermediaire aannemer op de hoogte zijn van het feit dat hun rechtstreekse onderaannemer toch één of meer illegaal verblijvende onderdanen van derde landen tewerkstelt. In dat geval houdt de inspectie geen rekening met de schriftelijke verklaring. 

Bijkomende voorwaarden vanaf 2026: controleer de onderaannemer!

De Vlaamse overheid schakelt een versnelling hoger in de strijd tegen de illegale tewerkstelling en legt vanaf 1 januari 2026 een bijkomende verplichting op om te ontsnappen aan de aansprakelijkheid. De aannemer zal moeten voldoen aan een zorgvuldigheidsplicht als hij een beroep doet op een rechtstreekse (onder)aannemer. Hij moet (pro-)actief een aantal gegevens controleren 

Enkel wanneer de aannemer ervoor zorgt dat deze gegevens in orde zijn, kan hij voorkomen dat hij aansprakelijk wordt gesteld voor een illegale tewerkstelling door de rechtstreekse (onder)aannemer. 

Welke gegevens moet je opvragen?

a) Een werknemer-derdelander wordt gedetacheerd naar België vanuit een andere EER-lidstaat (de zogenaamde Vander Elst-vrijstelling) 

In deze situatie moet je als aannemer volgende gegevens controleren:  

  • het bewijs van een geldig paspoort (of gelijkgestelde reistitel) van de derdelanders die de onderaannemer tewerkstelt of die zelfstandige beroepsactiviteiten uitoefenen in opdracht van de onderaannemer; 
  • de verblijfsvergunning of het bewijs van een recht op verblijf van meer dan drie maanden in het land waar zij verblijven; 
  • het bewijs van de Limosa-melding (indien van toepassing); 
  • het bewijs van het A1-document of het bewijs dat de aanvraag werd gedaan. 

b) Een werknemer-derdelander heeft in België een toelating tot arbeid of een zelfstandige-derdelander heeft hier een beroepskaart  

In deze situatie moet je als aannemer volgende gegevens controleren:  

  • het bewijs van een geldig paspoort (of gelijkgestelde reistitel) van de derdelanders die de onderaannemer tewerkstelt of die zelfstandige beroepsactiviteiten uitoefenen in opdracht van de onderaannemer; 
  • het bewijs van een wettig verblijf; 
  • het bewijs van een geldige Belgische toelating tot werk of beroepskaart; 
  • de Dimona-aangifte (indien van toepassing). 

Hoe controleer je de gegevens?

Als (intermediair) aannemer moet je nagaan of deze gegevens in een specifieke applicatie aanwezig zijn. De Vlaamse en federale overheid sleutelen nog volop aan deze applicatie. In deze databank zullen de vermelde gegevens bijgehouden worden. Wanneer de documenten eenmaal in het systeem zitten, zorgt dit er vervolgens voor dat de aannemers dit niet steeds opnieuw moeten opvragen voor zolang de stukken geldig zijn. 

Helaas is de overheid er niet in geslaagd om deze databank tijdig te ontwikkelen en zijn we verplicht om de documenten nog steeds op te vragen. 

Vind je bepaalde gegevens niet terug in de applicatie, dan moet je ze opvragen bij jouw rechtstreekse onderaannemer. Deze gegevens stel je ter beschikking van de inspectiediensten. De aanwezigheid van het geldig paspoort moet je enkel via de applicatie checken.  

Alle bovenstaande gegevens moet je opvragen vóór de effectieve aanvang van de samenwerking. Hou de geldigheid van de documenten ook in de gaten tijdens de werken. 

Ontbreken er gegevens, verzoek dan de onderaannemer onmiddellijk om die aan te brengen. Reageert men niet op dat verzoek, dan verwittig je de sociale inspectie onmiddellijk.  

Zijn de schriftelijke verklaring en alle vereiste gegevens aanwezig (of bracht je de inspectie op de hoogte indien dat niet zo was), dan kan je als aannemer niet aansprakelijk gesteld worden. Dit is uiteraard niet het geval als de inspectie kan aantonen dat je toch op de hoogte was van de illegale tewerkstelling door de onderaannemer.  

Deze persoonsgegevens mogen niet langer bewaard worden dan nodig, met een maximum bewaartermijn van tien jaar na beëindiging van de aanstelling van de onderaannemer. 

Welke sancties riskeer je?

Leef je de nieuwe regels niet na, dan riskeer je strafrechtelijk aansprakelijk gesteld te worden voor illegale tewerkstelling van derdelanders. Dit kan leiden tot sancties van niveau 4 volgens het Sociaal Strafwetboek, waaronder  

  • een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en/of een strafrechtelijke geldboete van € 4.800 tot € 56.000; of  
  • een administratieve geldboete van € 2.400 tot € 28.000. 

De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal werknemers op wie de inbreuk betrekking heeft. De vermenigvuldigde geldboete mag evenwel niet meer bedragen dan 100 maal de maximumgeldboete. 

Wanneer treedt de wetgeving in werking?

Het was de bedoeling dat deze wetgeving in werking zou treden vanaf 1 januari 2025. De Vlaamse regering heeft echter recent beslist deze datum uit te stellen naar 1 januari 2026, omdat de applicatie momenteel nog niet operationeel is.  

Bronnen

Besluit van de Vlaamse Regering van 26 april 2024 tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 7 december 2018 houdende uitvoering van de wet van 30 april 1999 betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers, wat betreft de aan te brengen gegevens bij onderaanneming, BS 4 juni 2024. 

Decreet van 27 oktober 2023 tot wijziging van de wet van 30 april 1999 betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers, het decreet houdende sociaalrechtelijk toezicht van 30 april 2004, het decreet van 22 december 2017 houdende een premie om de transitie van werkzoekenden naar ondernemerschap te stimuleren en het decreet van 10 december 2010 betreffende de private arbeidsbemiddeling, BS 30 november 2023. 

Vr. en Antw. Vl. Parl. nr. 534, 11 december 2024 (vr. Robrecht Bothuyne, antw. Zuhal Demir).