Risicoanalyse: een klare kijk op risico’s in je onderneming

Als werkgever ben je verplicht je medewerkers te beschermen via een dynamisch risicobeheersingssysteem. Dat begint met de algemene risicoanalyse die leidt tot preventiemaatregelen. Maar wat houdt zo’n analyse precies in?

Wat is een risicoanalyse?

Als werkgever moet je je medewerkers beschermen zodat zij veilig kunnen werken en hun welzijn en gezondheid gegarandeerd zijn. Dit doe je aan de hand van een dynamisch risicobeheersingssysteem.

Een van de basiselementen van dit systeem is de risicoanalyse en de preventiemaatregelen die eruit voortvloeien. De risicoanalyse houdt in dat je als werkgever systematisch en permanent alert bent voor gevaren en risicofactoren. Je analyseert concrete arbeidsprocessen en arbeidssituaties met als doel risico’s te identificeren en preventieve maatregelen te bepalen.

Is een risicoanalyse verplicht?

Volgens de codex over het welzijn op het werk ben je als werkgever verplicht gevaarlijke arbeidsomstandigheden te voorkomen en maatregelen te nemen om je medewerkers te beschermen. Je moet via een dynamisch risicobeheersingssysteem zorgen voor een structurele en planmatige aanpak van preventie.

Hierbij dien je rekening te houden met de aard van de activiteiten in je onderneming en met de specifieke risico's eigen aan die activiteiten of verbonden aan bepaalde groepen werknemers.

Voorbeeld

Bart is zaakvoerder van een boekhoudkantoor. De risico’s waar hij in zijn onderneming mee af te rekenen krijgt, zijn eerder beperkt en vooral te linken aan beeldschermwerk. Jacques, de broer van Eric, is als preventieadviseur aan de slag bij een petrochemisch bedrijf. De risico’s waar Jacques zich mee geconfronteerd weet, zijn van een totaal andere orde. Jacques zal zijn risicoanalyse dan ook toespitsen op de specifieke risico’s die gelinkt zij aan werken met chemische stoffen.

Wie is verantwoordelijk voor een risicoanalyse?

De risicoanalyse is de taak van de werkgever en de hiërarchische lijn, bijgestaan door zijn interne en externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. De preventieadviseurs van deze diensten hebben een adviserende en coördinerende taak.

Bedrijven uit de groepen C en D laten zich voor de risicoanalyse vaak bijstaan door de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, tenzij de preventieadviseur beschikt over een aanvullende vorming veiligheid niveau 1 of 2. De werkgever voert dan zelf de risicoanalyse uit, maar de externe dienst helpt hem daarbij.

Risicoanalyse is een dynamisch proces dat je permanent moet opvolgen en aanpassen. Bijvoorbeeld wanneer taken veranderen, je andere machines in gebruik neemt, weekend- of nachtdiensten invoert, de mogelijkheid tot telewerken creëert, enzovoort. Via een permanente risicoanalyse houd je de vinger aan de pols, voldoe je aan je wettelijke verplichting en kom je niet voor verrassingen te staan.

Hoe maak je een risicoanalyse?

De risicoanalyse bestaat achtereenvolgens uit:

  • het identificeren van de gevaren voor het welzijn van je werknemers bij de uitvoering van hun werk.
  • het vaststellen en nader bepalen van de risico's.
  • het evalueren van de risico's.

De risicoanalyse moet antwoord geven op de volgende vragen:

  • Welke zijn de risico's?
  • Wie kan getroffen worden?
  • Welke maatregelen moet je nemen? Wat zijn de prioriteiten?
  • Voldoen de beheersmaatregelen?

Je voert de risicoanalyse uit op drie niveaus:

  • de organisatie in haar geheel.
  • elke groep van werkposten of functies.
  • op het niveau van het individu.

Uit de risicoanalyse vloeien te nemen preventiemaatregelen voort. Die leg je vast in een globaal preventieplan.

Checklist

Liantis raad je aan een stapsgewijze systematiek te volgen om zorgvuldigheid en volledigheid te verzekeren. De risicoanalyse en het uitwerken van preventiemaatregelen kan dan bestaan uit volgende vijf stappen:

  • Stap 1: identificeer de gevaren
    • Ga voor elke werkpost na welke gevaren schade of een letsel kunnen veroorzaken.
  • Stap 2: bepaal de risico’s
    • Bepaal de risicofactoren die de kans op schade of letsel geven en onderzoek de achterliggende oorzaken.
    • Bepaal voor wie het risico geldt (organisatie/groep/ individu).
  • Stap 3: evalueer de risico’s
    • Weeg de risico’s naar omvang en beoordeel hun aanvaardbaarheid.
  • Stap 4: elimineer of verminder risico’s
    • Bepaal of je het gevaar kan wegnemen of hoe het risico via preventiemaatregelen beheersbaar is.
    • Ken prioriteiten toe aan nog te nemen preventiemaatregelen. Leg de planning en uitvoering van de maatregelen vast in het globaal preventieplan en het jaaractieplan.
  • Stap 5: evalueer het restrisico
    • Weeg de (voorziene) overblijvende risico’s naar omvang en beoordeel ze naar aanvaardbaarheid.

Een risicoanalyse opstellen is niet eenvoudig. Met 'Mijn welzijn op het werk' van Liantis maak je er een in een handomdraai! 

Lees meer