Wetgevend kader rond bekwame helpers van kracht

Mensen die geen gediplomeerd verpleegkundige zijn, maar toch verpleegkundige handelingen willen stellen, riskeerden tot voor kort vervolgd te worden. Daarom werd het statuut van “bekwame helper” opgenomen in het wetgevend kader dat ook zal bepalen welke handelingen gedelegeerd kunnen worden en onder welke voorwaarden.

3 minuten leestijd Personeelsbeleid 05 maart 2024

Wat mag een bekwame helper?

De bekwame helper is een persoon die geen opleiding tot arts of verpleegkundige heeft gevolgd, maar die door tewerkstelling of vrijwilligersactiviteit toch bepaalde verpleegkundige handelingen kan uitvoeren bij de persoon die wordt verzorgd. Een bekwame helper kan een betaalde medewerker of een vrijwilliger zijn.

Een koninklijk besluit bepaalt welke handelingen kunnen worden gedelegeerd en onder welke voorwaarden:

  • Eenvoudige handelingen (vb. toedienen oogdruppels) zullen in principe uitgevoerd kunnen worden onder instructie van een arts of verpleegkundige.
  • Voor handelingen die complexer zijn, zal de helper eerst een korte opleiding moeten volgen. Deze opleiding zal door een delegerende arts/verpleegkundige kunnen gegeven worden op de werkvloer.

Daarnaast staat er in het koninklijk besluit ook een opsomming van handelingen die een bekwame helper nooit mag uitvoeren (zoals diagnostische handelingen).

Opgelet: De wet op de bekwame helper is niet van toepassing in verzorgingsinstellingen. Dit zijn in de eerste plaats ziekenhuizen en woon-zorgcentra. Bekwame helpers zijn meestal personen die werken in dagverblijven, scholen, de gehandicaptensector, gezinsdiensten en jeugdbewegingen of mantelzorger zijn.

Verplicht zorgplan

De arts of verpleegkundige moet bij delegatie van deze taken ook een zorgplan opstellen waarin enkele zaken opgesomd moeten worden:

  • de identiteit van de patiënt,
  • de schriftelijke toestemming van deze persoon of van de vertegenwoordiger,
  • de toegelaten technische verstrekkingen en duur van de toelating,

Als de activiteiten uitgeoefend worden binnen een beroepsactiviteit moet een kopie van het zorgplan worden bewaard.

Daarnaast is het ook belangrijk dat de gezondheidstoestand van de te verzorgen persoon regelmatig opnieuw wordt geëvalueerd door de persoon die toelating heeft gegeven.

Een bekwame helper kan ook nooit verplicht worden om verpleegkundige taken uit te voeren of om zijn engagement verder te zetten. Het weigeren tot uitvoeren van een bepaalde handeling mag ook geen invloed hebben op zijn loon- of arbeidsvoorwaarden.

Sociaal overleg

Een organisatie die behoort tot de privésector en gebruikmaakt van een bekwame helper moet voldoen aan een aantal regels rond een overlegprocedure.

1. Werkgevers met overlegorgaan

Werkgevers met overlegorgaan (vakbondsafvaardiging) die gebruikmaken van bekwame helpers moeten nadere regels en afspraken over de implementatie vastleggen door het sluiten van een ondernemingscao of een cao afgesloten vanuit de sector.

De cao moet minstens volgende zaken bevatten:

  • De voorafgaande instructies en/of opleiding die de betrokken werknemers moet krijgen.
  • De praktische implementatie van het uitoefenen van de technische verstrekkingen door de bekwame helpers.
  • De impact op de arbeidsorganisatie.

De werkgevers die handelingen delegeren aan tewerkgestelde bekwame helpers moeten ook overleg houden met:

  • de ondernemingsraad,
  • het comité voor preventie en bescherming op het werk
  • of de vakbondsafvaardiging.

Het betrokken inspraakorgaan moet binnen de 6 maanden na de start van de tewerkstelling geconsulteerd worden om de maatregel te evalueren. Hiervoor bezorgt de organisatie minstens 15 dagen voor de evaluatie volgende informatie:

De informatie bevat minstens:

  • Het aantal betrokken werknemers
  • Het aantal betrokken te verzorgen personen
  • De aard van de verstrekkingen
  • De gevolgde opleidingen en/of ontvangen instructies
  • De impact op de arbeidsorganisatie

Na deze eerste evaluatie, moet er ook jaarlijks een dergelijke evaluatie blijven gebeuren zolang er verpleegkundige handelingen worden uitgevoerd.

2. Werkgevers zonder overlegorgaan

Werkgevers zonder overlegorgaan moeten de voorzitter van hun paritair (sub)comité informeren over het gebruik van de bekwame helper. Deze mededeling moet gebeuren ten laatste één maand na ontvangst van het document over de procedure of het zorgplan.

Wat kan Liantis voor je doen?

Wil je een beroep doen op bekwame helpers of wens je hier meer informatie over? Neem dan contact op met je klantenadviseur.