Sociale inspectie: kom goed voorbereid voor de dag

De sociale inspectie ziet erop toe dat ondernemers de sociale wetgeving naleven. Maar waarom is een sociale inspectie nodig? En hoe kan je je hier als werkgever op voorbereiden?

waarom een werknemer ontslaan

Wat is een sociale inspectie?

In een ideale wereld houdt iedereen zich netjes aan de wetten en regels. In die wereld zou sociale inspectie overbodig zijn. De werkelijkheid is echter iets genuanceerder dan dat. Om een eerlijke concurrentie te garanderen, blijven sociale inspecties dus een noodzakelijk kwaad.

Aangekondigde sociale inspecties

De meeste sociale inspecties vinden aangekondigd plaats. Doordat je je als zaakvoerder kan voorbereiden – en er bijvoorbeeld voor kan zorgen dat je zelf aanwezig bent – verlopen aangekondigde inspecties voor beide partijen nu eenmaal efficiënter.

Onverwachte sociale inspectie

Bij een aangekondigde sociale inspectie heb je doorgaans ruim de tijd om je voor te bereiden. Bij een onverwachte inspectie is dit niet het geval. Met een onaangekondigd bezoek mikken de inspectiediensten  vooral op het verrassingseffect: wie iets doet dat niet door de beugel kan, krijgt geen tijd om dit te verdoezelen.

Welke sociale inspectiediensten bestaan er?

Dé sociale inspectie bestaat niet. Het is een verzamelnaam voor verschillende inspectiediensten, die opereren op hetzelfde domein, maar elk met hun eigen bevoegdheden. Er zijn tientallen soorten sociale controles. Krijg je het bericht dat een sociaal inspecteur zal langskomen, dan is het raadzaam om na te gaan waarop je precies gecontroleerd wordt.

  • Heb je als werkgever je sociale bijdragen betaald?
  • Sloot je een arbeidsongevallenverzekering af voor je medewerkers?
  • Ben je in orde met je Dimona-aangiftes?
  • Respecteer je de sociale rechten van je medewerkers?

  • Betaal je je medewerkers een correct loon?
  • Respecteer je de regels rond arbeidsduur, nachtarbeid, zondagsrust en feestdagen?
  • Houd je je aan de afspraken uit collectieve arbeidsovereenkomsten (verlof, verplaatsingskosten, premies ….)?
  • Heeft je onderneming een reglementair arbeidsreglement?
  • Respecteer je de regels rond sociale verkiezingen?

  • Stel je geen medewerkers te werk die tegelijkertijd een werkloosheidsuitkering krijgen?
  • Respecteer je de regels omtrent het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (het vroegere brugpensioen)?
  • Houd je je aan de regels inzake loopbaanonderbreking en tijdskrediet?
  • Pas je de wetgeving omtrent dienstencheques correct toe?

De Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) rapporteert rechtstreeks aan de Ministers van Werk, Sociale Zaken, Justitie, de Minister bevoegd voor Zelfstandigen en de Staatssecretaris voor de Coördinatie van fraudebestrijding. Hoewel de naam van de dienst anders doet vermoeden, voert de SIOD zelf geen inspecties uit, maar ondersteunt ze de overige federale sociale inspectiediensten.

De hoofdrolspelers bij sociale inspecties zijn FOD WASO, de RVA en de RSZ. Maar er zijn nog enkele instanties die inspecteurs op pad sturen:

  • Het Rijksinstituut voor Ziekte en Invaliditeitsuitkering (RIZIV)
  • Het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekering der Zelfstandigen (RSVZ)
  • Het Agentschap voor de Kinderbijslag (FAMIFED)
  • ...

Hoe kan ik mij voorbereiden op een sociale inspectie?

Voorkomen is beter dan genezen. Ook in de context van sociale inspecties gaat deze wijsheid op. Zorg er dus in de eerste plaats voor dat je onderneming in orde is met alle sociale verplichtingen. Alvast enkele tips:

  1. Ga na of je arbeidsreglement up-to-date en beschikbaar is voor iedereen in je onderneming.
  2. Zorg ervoor dat je de wetgeving omtrent arbeidstijden respecteert.
  3. Waak over een stipte en correcte uitbetaling van je medewerkers.

Laat je bijstaan door specialisten

Aangezien het vaak om ingewikkelde juridische materie gaat, is het aangeraden om ook even te rade te gaan bij specialisten. Je sociaal secretariaat kent je onderneming en je personeelsbeleid door en door. Het loont dan ook zeker de moeite om bij hen je licht op te steken.

Je kan hen vragen om je bij te staan in het kader van een aangekondigde controle, op voorhand en tijdens de controle zelf, maar je kan bijvoorbeeld ook overwegen om je zaak preventief te laten screenen.