Ruimere bescherming tegen nadelige maatregelen bij discriminatie van werknemers

Europa tikte België in 2019 op de vingers voor tekortkomingen op het vlak van de antidiscriminatiewetgeving. Het is onder die impuls dat er vanaf 1 juni 2023 belangrijke wijzigingen gelden in de Genderwet, de Antiracismewet, de Antidiscriminatiewet en de Welzijnswet.

Wanneer feiten van geweld of pesterijen op het werk verband houden met discriminatie, dan zullen de beschermingsregels tegen nadelige maatregelen vanwege de werkgever te vinden zijn in een van deze antidiscriminatiewetten. De bescherming vanuit deze wetten geldt ook bij seksueel grensoverschrijdend gedrag op het werk, aangezien dit op zich een discriminatiegrond inhoudt.

Een overzicht van de gewijzigde beschermingsregels:

3 minuten leestijd Welzijn op het werk 03 juli 2023

Klacht, rechtsvordering of melding

Een werknemer geniet voortaan bescherming tegen nadelige maatregelen na het indienen van een klacht, het instellen van een rechtsvordering of het doen van een (informele) melding over een feit van discriminatie. Dit kan intern zijn bij de werkgever zelf, of de externe dienst voor preventie en bescherming waarbij de werkgever is aangesloten. Daarnaast kan een klacht, rechtsvordering of melding ook extern gesteld worden, zoals bijvoorbeeld bij het Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen, Unia, de politie enz.

Wie geniet bescherming?

De bescherming tegen nadelige maatregelen is voortaan van toepassing op personen die:

  • menen het slachtoffer te zijn van feiten van geweld of pesterijen op het werk die verband houden met een discriminatiegrond of ongewenst seksueel gedrag op het werk;
  • optreden als getuige of een melding hebben gedaan of klacht hebben ingediend ten voordele van het vermeende slachtoffer;
  • het vermeende slachtoffer advies geven, er hulp of bijstand aan verlenen;
  • de kwestie van de vermeende schending aan het licht brengen, zelfs als er nog geen persoon getroffen is door de inbreuk.

Deze personen kunnen een schriftelijk bewijs opvragen van de actie (melding, getuigenis, bijstand, …) die ze ondernemen. Dat kan binnen de organisatie zelf, de externe dienst voor preventie en bescherming of een andere dienst of instelling (vb. Unia, Instituut voor gelijkheid van mannen en vrouwen, …).

Opgelet: op dit moment is deze wetswijziging enkel van toepassing op organisaties waar de federale overheid bevoegd is. 

Beschermingsperiode

De beschermingsperiode gaat niet langer in op het moment waarop de klacht wordt ingediend, maar op het moment dat de werkgever kennis heeft van de melding, klacht, rechtsvordering of andere beschermde handeling, of het moment waarop de werkgever daar redelijkerwijs van op de hoogte had kunnen zijn. De eerste 12 maanden ligt de bewijslast hiervan bij de werkgever. Na 12 maanden gaat de bewijslast over naar de persoon die de bescherming geniet. 

De wet verduidelijkt dat de bescherming niet geldt in geval van misbruik van de procedures. In dat geval kan zelfs een schadevergoeding opgelegd worden.

Verruimde bescherming

Eenmaal een werknemer onder de bescherming valt, mag de werkgever geen nadelige maatregelen meer nemen tegen die persoon, behalve om redenen die geen verband houden met de indiening of de inhoud van de melding, klacht, rechtsvordering of andere beschermde actie.

Dat de nadelige maatregelen ook geen betrekking mogen hebben op de inhoud van de melding, klacht, rechtsvordering of actie, is nieuw en betekent een verruiming van de bescherming.

Sancties

Bij niet-naleving van de bescherming zijn er zijn twee soorten schadevergoedingen mogelijk:

  • schadevergoeding wegens discriminatie of blootstelling aan een psychosociaal risico
  • schadevergoeding wegens een nadelige maatregel als gevolg van een melding, klacht, rechtsvordering of verzoek.

Beide herstellen een ander soort schade, en mogen voortaan dus gecombineerd en bij elkaar opgeteld worden.

Geen discriminatiegrond

Werknemers die een formeel verzoek tot psychosociale interventie indienen voor geweld of pesterijen die geen verband houden met een discriminatiegrond, genieten van de bescherming tegen nadelige gevolgen zoals voorzien in de welzijnswetgeving (als het formeel verzoek aanvaard werd).

Ook gehoorde directe getuigen die een schriftelijke verklaring afleggen en toestemming geven om de werkgever op de hoogte te brengen van hun identiteit en de bescherming, vallen hieronder.