Asbest: waar moet je rekening mee houden?

Wat is asbest?

Asbest is de verzamelnaam voor een zestal natuurlijke mineralen (silicaten), opgebouwd uit microscopisch kleine vezels. Wereldwijd is asbest in zeer grote hoeveelheden verwerkt in de meest uiteenlopende uitvoerings- en toepassingsgebieden. Zo werd het tot in de jaren negentig veel gebruikt als grondstof in de bouw omdat het sterk, slijtvast, vuurvast, isolerend, waterbestendig, zuurbestendig en goedkoop is.

Hechtgebonden, onbeschadigde asbesttoepassingen zijn niet gevaarlijk voor de gezondheid. Het gevaar ontstaat pas bij het inademen van losgekomen zeer fijne asbestvezels. Bijvoorbeeld bij een brand of wanneer het materiaal wordt bewerkt of beschadigd raakt. De asbestvezels zijn zo klein, dat je ze tot diep in de longen inademt. Daar merk je in eerste instantie niets van, maar het kan op termijn asbestose (een vorm van stoflongen), mesothelioom (vnl. longvlies- en buikvlieskanker), longkanker en larynxkanker veroorzaken.

Daarom verbiedt de Europese wetgeving het op de markt brengen en gebruiken van materialen die asbest bevatten. Asbest is echter nog volop aanwezig.

Asbest herkennen

Asbest is te groeperen op vastheid van de vezels. Bij hechtgebonden asbest zitten de vezels stevig aan elkaar vast. Losgebonden asbest is niet stevig gehecht waardoor vezels snel loslaten. Deze vorm van asbest is veel gevaarlijker dan hechtgebonden asbest. De indeling in hecht- en losgebonden asbest is van groot belang omdat de te nemen maatregelen doorgaans hieraan zijn gekoppeld in de regelgeving.

Asbestverdacht materiaal heeft vaak een wafel- of honingraatstructuur op een van de zijden. Vaak is het wat donkergrijs van kleur. Maar aangezien asbest voor honderden verschillende toepassingen werd gebruikt, is het voor een leek onmogelijk om al die vormen te herkennen. Schakel daarom een expert in voor een asbestinventarisatie, dan weet je precies welke objecten mogelijk gevaarlijk zijn.

Hechtgebonden asbest (limitatieve lijst):

• Alle asbestcement producten zoals golfplaten, onderdakplaten, buizen, deur- en raampanelen …;
• Asbesthoudende vloerbekleding zoals o.a. asbesthoudend vinyl;
• Asbesthoudende bitumen en roofingproducten;
• Asbesthoudende dichtingen op basis van cement, bitumen, kunststof of lijm.

Losgebonden asbest is al de rest. De belangrijkste zijn:

• Asbesthoudende plafondplaten;
• Asbesthoudende remmen van voertuigen, liften en andere industriële installaties;
• Asbesthoudende gipsplaten, gebruikt als compartimenteringsmateriaal;
• Asbesthoudende gipsisolatie rond o.a. leidingen van de centrale verwarming;
• Het spuitasbest of asbestbevlokking;
• Asbesthoudende weefsels en touwen.

Asbestinventaris

Werkgevers moeten hun werknemers beschermen tegen de risico’s van blootstelling aan asbest en hiertoe een asbestinventaris opstellen. De asbestinventaris bestaat uit de volgende stappen:

• Het lastenboek of het bestek raadplegen.
• Eventueel contact opnemen met de architect, aannemer, fabrikant, leverancier.
• Alle ruimtes systematisch onderzoeken.
• Eventueel monsters laten nemen door een deskundige en deze laten analyseren door een erkend labo.
• De asbestinventaris voor advies voorleggen aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en aan de preventieadviseur-arbeidsveiligheid. Beiden moeten hun schriftelijk advies voegen bij de asbestinventaris.
• De asbestinventaris voorleggen aan het Comité Preventie en Bescherming op het Werk ter informatie, of, bij ontstentenis ervan, aan de vakbondsafvaardiging. Is die er ook niet, dan leg je de asbestinventaris direct voor aan al je medewerkers via rechtstreekse participatie.
• Je dient de asbestinventaris ter beschikking te houden van de met het toezicht belaste ambtenaar.

De asbestinventaris is enerzijds een werkdocument voor de werkgever zelf en anderzijds ook een informatiedocument voor alle externe werkgevers die werken komen uitvoeren. Het informeert hem over de mogelijke asbestrisico’s die zouden kunnen ontstaan bij het uitvoeren van de werken en stelt hem in staat de nodige preventiemaatregelen te nemen.

Als werkgever mag je de inventaris zelf opmaken. Je kan je laten bijstaan door een preventieadviseur-deskundige van Liantis.

Asbest beheersprogramma

Blijkt uit het opstellen van de asbestinventaris dat er asbest of asbesthoudend materiaal aanwezig is in de onderneming, dan moet je een beheersprogramma opmaken. Het doel daarvan is de blootstelling aan asbestvezels van de werknemers zo laag mogelijk te houden.

Dit beheersprogramma omvat:

1. een regelmatige beoordeling, minstens eenmaal per jaar, door middel van visuele inspectie van de toestand van het asbest of het asbesthoudend materiaal.
2. de toe te passen beheersmaatregelen
3. de maatregelen die genomen moeten worden wanneer blijkt dat het asbest of het asbesthoudend materiaal in slechte staat verkeert of zich bevindt op plaatsen waar het beroerd of beschadigd kan worden. Deze maatregelen kunnen zijn: fixeren, inkapselen, onderhouden, herstellen of verwijderen.

De preventieadviseurs van Liantis kunnen je bijstaan bij het opmaken van je beheersprogramma. Neem voor verdere informatie contact op via je klantenadviseur.

Wat doen bij accidentele blootstelling aan asbest?

Professionele blootstelling aan asbest komt voor bij bedrijven die bewust werken met asbest en daarvoor alle benodigde veiligheidsmaatregelen in acht nemen.

Bij accidentele blootstelling was het gevaar meestal niet voorzien. In dat geval is de beste aanpak een correcte en genuanceerde communicatie, het best door de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer. Daarnaast moet je de volgende zaken opvolgen:

• Registratie en accurate beschrijving van de blootstelling in het medisch dossier van de betrokken personen.
• Registratie en accurate beschrijving van de blootstelling in het bedrijfsregister van blootgestelde werknemers aan kankerverwekkende agentia. De aard en de duur van de werkzaamheden en de individuele blootstelling (indien mogelijk) noteren.
• Informatie aan de werknemers, liefst via persoonlijk gesprek.
• Medische testen (zoals radiografieën) in een eerste fase na het incident zijn nutteloos. Verdere medische opvolging is eveneens niet nodig. Ook radiografieën in een latere fase hebben geen zin. Dat veroorzaakt enkel blootstelling aan radioactieve straling terwijl je hiermee het letsels niet vroegtijdig kunt opsporen.

Opleidingen bij Liantis

Iedereen die werkt aan asbest dient hiervoor de nodige opleiding te hebben gekregen en jaarlijks bijscholing volgen. Liantis voorziet verschillende opleidingen.